Molekuli hlorheksidina, zbog svoje katjonske prirode, imaju mogućnost vezivanja na molekule sluzokože usta, gleđ, biofilm na zubima, proteine u pljuvački i na ćelijske zidove bakterija, što im omogućava negativno djelovanje na razvoj bakterija i dinamiku bakterijske aktivnosti. Efikasno djeluje na gram-negativne kao i na gram-pozitivne bakterije, gljivice i neke viruse. U manjim koncentracijama destabilizuje i uništava ćelijsku membranu mikroorganizma (bakterije) − djeluje bakteriostatski, u većim koncentracijama utiče na citoplazmu organizma (bakterije) − tako djeluje baktericidno. U stomatologiji se koristi kao rastvor u različitim koncentracijama (0,2 ili 0,12 posto) ili u vidu gela (0,5 ili 1posto).
Pacijentu rastvor hlorheksidina pomaže da otkloni, tj. zaustavi, već postojeći gingivitis, nakon hirurških zahvata na zubima i okolnom tkivu, kad je mehaničko čišćenje otežano, a upotrebljivu vrijednost pokazuje i kod korisnika ortodontskih aparata (kod njih je dovoljan rastvor s nižom koncentracijom hlorheksidina). Hlorheksidin se absorbuje na meka i tvrda tkiva, zatim djeluje do dvanaest sati, znači da je visoko supstantivan (postojan). Pri tom trajanje efikasnosti zavisi od njegove koncentracije, jer rastvor sa 0,2 posto hlorheksidina sačuva protivmikrobno dejstvo i sedam sati nakon upotrebe, dok rastvor sa 0,12 posto hlorheksidina djeluje pet sati nakon upotrebe. Postojanost je jedna od najbitnijih karakteristika molekula hlorheksidina, jer je svakako antiseptik s najdužim dejstvom na tržištu proizvoda za oralnu higijenu.
Hlorheksidin zaista dokazano pomaže kod sprječavanja zubnih naslaga, ali takođe ima i prilično poznatih neželjenih sporednih efekata, koji se, na sreću, javljaju lokalno i reverzibilni su. Nažalost, neki od neželjenih efekata hlorheksidina su neprihvatljivi za korisnike, tako da uprkos dokazanoj protivbakterijskoj djelotvornosti, pacijenti se suzdržavaju od njegove upotrebe. Najčešći sporedni efekti upotrebe rastvora s hlorheksidinom su: – braon-žućkasto prebojavanje na zubima i sluzokoži, zadnjem dijelu jezika, na protetskim i kompozitnim radovima (posljedica Mailardove reakcije), – promjena u osjećaju ukusa – oticanje doušnih žljezda, – razvoj otpornosti na neke lijekove. Od navedenog pacijentima najviše smeta prebojavanje, zbog čega ne sporovode propisanu terapiju s hlorheksidinom. Posebno je nepoželjan takav prekid kad je hlorheksidin prepisan u postoperativnom periodu, s namjerom sprječavanja nastanka biofilma i rane bakterijske kolonizacije na tretiranom području, koje nije tada moguće odgovarajuće mehanički očistiti.
Izvor: DT
