Slina (lat. saliva) je tjelesna tečnost koju stvaraju žlijezde slinovnice, a izlučuje se u usnu šupljinu. Ona ima veoma važnu ulogu u održavanju zdravlja usne šupljine, jer omogućuje i pospješuje mnoge fiziološke procese koji se događaju u ustima. U slini se nalazi enzim amilaza, koji razgrađuje škrob na jednostavne ugljikohidrate. Kada su nam usta suha i kada u njima nema dovoljno sline, teže možemo raspoznavati različite ukuse jer slina učestvuje u razlikovanju okusa.
Pored probavne uloge, slina ima i veoma bitnu zaštitnu funkciju. Naime, normalno je da se u ustima nalazi mnogo bakterija (u 1 mL sline nalazi se više od 100 bakterija), koje mogu oštetiti tkiva ili izazvati karijes. Da se to ne bi dogodilo, slina izvršava nekoliko važnih zadataka. Samim proticanjem sline kroz usnu šupljinu, mehanički se ispiraju bakterije i ostaci hrane potrebne za njihov život. Osim toga slina sadrži određene ione, enzime i protivtijela, koja onemogućuju život i razvoj bakterija u usnoj šupljini. Zato se pri nedostatku sline, usta lako inficiraju, a karijes brzo razvije.
Karijes je jedna od najčešćih bolesti savremenog čovjeka. Da bi karijes nastao, moraju postojati četiri faktora: zub (domaćin), uzročnik (mikroorganizmi), okolina (ostaci hrane, plak, fluoridi i dr.) i vrijeme, te mora doći do njihove interakcije. Iako ta četiri faktora postoje kod svakog pojedinca, karijes se neće razviti kod svakoga, a ako se razvije to neće biti u jednakoj mjeri. Neke osobe imaju veću sklonost razvoju karijesa, neke manju.
Slina je jedan od načina otkrivanja predispozicije za karijes. Testovi za otkrivanje predispozicije za karijes su mikrobiološki testovi zasnovani na pretpostavci da osobe s velikim brojem kariogenih bakterija u slini imaju i veću šansu da dobiju karijes jer postoji pozitivna korelacija između pojedinih vrsta bakterija i njihovog broja u slini s vrstama i brojem bakterija u karijesnoj leziji.
Određivanje broja laktobacila u slini je jedan od najstarijih i najraširenijih testova za utvrđivanje predispozicije za karijes. Iako sami laktobacili nemaju bitniju ulogu u inicijalnim fazama razvoja karijesa, njihov povećani broj u slini upućuje na veliku konzumaciju šećera, što je ujedno indikator za povećani rizik od nastanka karijesa.
Osim laktobacila, brojna su istraživanja utvrdila povezanost između broja karijesnih lezija i nivoa Streptococcus mutansa u slini ili plaku i kod djece i kod odraslih osoba. Ta korelacija je ipak podložna promjenama zavisno od doba ispitanika, pa je utvrđeno da je salivarni Streptococcus mutans precizniji za predviđanje opasnosti od nastanka karijesa kod male djece nego što je to slučaj kod ostalih starosnih grupacija. Majke su primarni izvor Streptococcus mutansa kod male djece pa dojenčad s visokim nivoom te bakterije u slini imaju i veću šansu da dobiju karijes mliječnih zuba.
Danas postoje gotovi sistemi (kitovi) za određivanje količine streptokoka i laktobacila u slini kojima se provodi kvalitativna i kvantitativna mikrobiološka procjena sline na osnovu koje se zaključuje o opasnosti za pojavu karijesa kod pojedinca.
zdrav-zivot.com.hr
